نگاهی به تاریخچه دبیرستان ماندگار البرز و شروع پیدایش آموزش عالی در ایران؛
چه کسی البرز را ماندگار کرد؟
بی دانلود: بی دانلود: گاهی فقط حضور یا نام یک فرد برای اعتبار بخشیدن به یک مجموعه کافی است، اما داستان ˮدبیرستان ماندگار البرزˮ، حکایت دیگری است. حکایت «نامدارانی» است که برای ماندگاری «ایران» تلاش نموده اند و این نام هاست که «البرز» را هم نامدار و هم ماندگار نگاه داشته است.
به گزارش بی دانلود به نقل از ایسنا، وقتی به تاریخچه مدرسه ها، کالج ها یا دانشگاه های قدیمی جهان نگاه می نماییم، آنچه که بیش از همه جلب توجه می کند، دانش آموختگانی است که از این مراکز فارغ التحصیل و به چهره های سرشناس و مطرحی در جهان تبدیل گشته اند.
دبیرستان ماندگار البرز هم از این قاعده مستثنی نیست و دیباچه کتاب تاریخچه این دبیرستان، مزین به نام دانش آموختگانی است که هرکدام افتخاری برای ایران محسوب می شوند.
از شهدای دفاع مقدس، شهید دکتر مصطفی چمران (دانش آموخته دانشگاه «برکلی» و از فرماندهان ایران در جنگ تحمیلی)، شهید جاویدالاثر علیرضا حجت دوست، شهید حمید میانلو مطلق، شهید یوسف برتینا (معروف به یوسف هنرمند) تا دانشمندان و عالمانی مانند پروفسور داریوش فرهود (پدر علم ژنتیک ایران)، پروفسور علی اکبر موسوی موحدی (چهره ماندگار شیمی و بنیان گذار زمینه بیوشیمی فیزیک در ایران)، پروفسور کامران وفا (استاد دانشگاه «هاروارد» و از پیشگامان نظریه ریسمان)، مرحوم پروفسور علی جوان (مخترع لیزر گازی)، مرحوم پروفسور حسن اکبرزاده (ریاضیدان برجسته ایرانی)، مرحوم دکتر منوچهر ستوده (ایران شناس و جغرافیدان)، دکتر سعید سهراب پور (رییس اسبق دانشگاه صنعتی شریف و چهره ماندگار مهندسی)، دکتر منوچهر قارونی (یکی از معروف ترین متخصصین قلب و عروق، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران)، دکتر زاهد شیخ الاسلامی (مدیر انستیتو آموزش های پروژه ای در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا، کارآفرین)، دکتر طهماسب مظاهری (رییس کل اسبق بانک مرکزی و وزیر اسبق امور اقتصادی و دارایی)؛ از هنرمندانی مانند مرحوم جمشید مشایخی (چهره ماندگار و دارنده نشان درجه یک فرهنگ و هنر)، مرحوم همایون خرم (موسیقیدان و آهنگ ساز برجسته ایران)، مرحوم دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن (شاعر، نویسنده، مترجم و پژوهشگر)، مرحوم حسینعلی البرز (واقف و مؤسس بنیاد فرهنگی البرز با هدف ترویج فرهنگ و دانش کشور)، مرحوم زین العابدین مؤتمن (نویسنده، پژوهشگر و شاعر معاصر ایرانی)، سید عبدالله انوار (پیشکسوت معاصر نسخه شناسی، فرهنگ پژوه، کتاب شناس، مترجم، فرهنگ نویس، نسخه پرداز، لیست نویس و متخصص متون کهن)، حسین محجوبی (نقاش و معمار سرشناس ایرانی و طراح پارک ساعی) تا جوان ترهایی مانند عادل فردوسی پور (روزنامه نگار ورزشی، مترجم و مدرس دانشگاه)، مرحوم دکتر افشین یداللهی (روانپزشک و شاعر)، مهندس فرزاد ناظم (مدیر اسبق یاهو) و دکتر سعید ترکمان (رئیس هیات مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران).
این نام ها، تنها قسمتی از افتخارات دبیرستان البرز هستند که به حق، این مجموعه را ماندگار کرده است.
اما پیش از این که تاریخچه دبیرستان البرز از زمان شکل گیری تا شرایط امروزی آنرا بررسی نماییم، نیم نگاهی هم به چند مدرسه پرآوازه و قدیمی کشور خواهیم داشت. در میان مدرسه های قدیمی ایران، مدرسه دارالفنون، دبیرستان فردوسی (تبریز)، دبیرستان فیروزبهرام و دبیرستان انوشیروان دادگر، اسامی شناخته شده تری هستند.
مدرسه دارالفنون (تهران)
اولین مکان آموزشی نوین ایران، به همت «میرزا محمد تقی خان فراهانی» ملقب به «امیرکبیر»، صدراعظم ایران تأسیس شد. این مدرسه ششم دی ماه سال ۱۲۳۰ شمسی و تنها چند روز پیش از قتل امیرکبیر (۲۰ دی ماه ۱۲۳۰ در حمام فین کاشان)، با حضور ناصرالدین شاه رسما راه اندازی شد.
مدرسه دارالفنون که در خیابان ناصرخسرو واقع شده است را با اسامی دیگری همچون «مدرسه جدید»، «مکتب خانه پادشاهی»، «تعلیم خانه»، «معلم خانه» و «مدرسه نظامیه» هم می شناختند.
این مدرسه را می توان به نوعی، اولین دانشگاه یا مدرسه عالی در تاریخ مدرن ایران دانست. در این مدرسه رشته های مختلف مانند مهندسی، پزشکی، اصول نظامی به جوانان آموزش داده می شد. در سالهای بعد رشته های دیگری مثل جغرافیا، نقشه کشی، ریاضیات، طب سنتی و زبان های خارجی نیز به رشته های تحصیلی آن اضافه شدند.
سن دانش آموزان به هنگام ورود به مدرسه دارالفنون بین ۱۴ تا ۱۶ سال بود. این مدرسه کار رسمی خودرا با هفت معلم و ۱۱۴ دانش آموز در رشته های طب و جراحی، مهندسی، توپخانه، پیاده نظام، سواره نظام، کانی شناسی و داروسازی شروع کرد.
مدرسه رشدیه (تبریز)
«میرزا حسن تبریزی» ملقب به «رشدیه» که از وی به عنوان پدر فرهنگ نوین و بنیانگذار مدارس به سبک جدید در ایران هم یاد می شود، در سال ۱۲۶۲ اولین مدرسه به سبک جدید را در شهر تبریز دایر کرد.
بنای اولیه «مدرسه رشدیه» در محله «ششگلان»، از محله های قدیمی شهر تبریز قرار داشت که به سبب تخریب آن، بنای دیگری در کوی جبه خانه راه اندازی شد. سپس در سال ۱۲۸۹، مدرسه به مکان فعلی خود در خیابان ارتش جنوبی و به مجاورت بنای «مرکز اسناد شمالغرب کشور» انتقال یافت. امروزه این بنای تاریخی میزبان سازمان میراث فرهنگی است.
دبیرستان فردوسی (تبریز)
دبیرستان فردوسی یا «مدرسه محمدیه» سابق در اواخر دوره قاجار ساخته شد و پس از دبیرستان البرز تهران، دومین مدرسه قدیمی ایران شمرده می شود. «مدرسه محمدیه» در ۲۶ آذر ۱۲۹۵ به همت دکتر «عباس لقمان ادهم» ملقب به «اعلم الملک»، رئیس فرهنگ آذربایجان پس از مشروطیت در محله سرخاب تبریز تأسیس شد.
در سال ۱۳۱۳ مصادف با جشن "هزاره فردوسی"، نام این مدرسه به «دبیرستان فردوسی» تغییر پیدا کرد و پس از چندین نقل مکان، سرانجام در سال ۱۳۲۰ به محل فعلی خود در چهارراه شریعتی منتقل شد.
دبیرستان فیروز بهرام و دبیرستان انوشیروان دادگر
«دبیرستان فیروز بهرام» در خیابان "مارشال استالین" سابق یا "میرزا کوچک خان" فعلی، یکی از دبیرستان های تاریخی شهر تهران محسوب شده و در لیست آثار ملی کشور ثبت شده است.
این دبیرستان سال ۱۳۱۱ با هزینه شخصی به نام «بهرامجی بیکاجی» که یکی از زرتشتیان سرشناس هند بود، ساخته شد و به نام فرزند مرحومش، "فیروز بهرام" نامگذاری شد.
با پایان ساخت «دبیرستان فیروز بهرام»، ساخت دبیرستانی مخصوص دختران شروع شد. هزینه راه اندازی یک مدرسه ویژه دختران توسط بانویی خیر و نیکوکار به نام «راتن بایی بانجی» پرداخت گردید.
«دبیرستان انوشیروان دادگر» نیز سال ۱۳۱۵ تاسیس شد و به عنوان یکی از دبیرستان های قدیمی و زرتشتی شهر تهران شناخته می شود. این مدرسه در خیابان "شاهرضا" سابق و "انقلاب" فعلی و در نزدیکی پُل "کالج" قرار گرفته است و در ضلع شرقی آن، «دبیرستان البرز» واقع شده است. «آلنوش طریان»، اولین بانوی فیزیکدان و مادر ستاره شناسی ایران از فارغ التحصیلان سرشناس این دبیرستان است.
دبیرستان ماندگار البرز
اما در میان مدرسه های معتبر و قدیمی تهران، «دبیرستان البرز» جایگاه ویژه ای دارد. در مورد انتخاب نام «البرز» برای این مدرسه هم به سبب نمایی است که از رشته کوه البرز در پشت بنای اصلی ساختمان به چشم می خورد.
قدمت آموزشی این دبیرستان به سال ۱۲۵۰ برمی گردد و شاید بهتر باشد که تاریخچه شکل گیری این دبیرستان را در دوره های مختلف بررسی کنیم:
از مدرسه ابتدایی تا دبیرستان آمریکایی ها
سال ۱۲۵۰ یک هیئت مذهبی به ریاست «جیمز باست» از آمریکا به ایران آمد و در ساختمان "اتابک" لاله زار مستقر شد. در آن زمان ارمنی های ساکن پایتخت، دبستان کوچکی داشتند. دو سال بعد این هیئت در نزدیکی دروازه قزوین، یک دبستان آمریکایی ها را تاسیس کرد که پایه اولیه شکل گیری دبیرستان البرز شمرده می شود.
سال ۱۲۶۴، همزمان با ورود «ساموئل وارد» به تهران، زمینی برای راه اندازی دبیرستان آمریکایی ها در خیابان "قوام السلطنه" (سی تیر فعلی) خریداری و نخستین کلنگ این مدرسه به دست ناصرالدین شاه قاجار به زمین زده شد.
این مدرسه سال ۱۲۶۶ فعالیت خودرا با مدیریت «ساموئل وارد» آغاز کرد و دانش آموزان مدرسه دروازه قزوین به مکان جدید منتقل شدند و به مرور زمان، دانش آموزان مسلمان هم در این مدرسه پذیرش شدند.
سال ۱۲۷۸ و همزمان با بازگشت «وارد» به آمریکا، دکتر «ساموئل مارتین جردن» ریاست این مدرسه را برعهده گرفت که موجب تحولات شایان توجهی شد. غیر از ۶ کلاس دبستان، ۲ کلاس دبیرستان نیز به این مجموعه اضافه گردید و به تدریج دبیرستان چهار کلاسه ای به وجود آمد و سال ۱۲۹۲ با افزایش ۲ کلاس جدید، دوره ۱۲ ساله تحصیلی کامل شد.
خرید زمینهای جدید و راه اندازی "کالج آمریکایی ها"
در سال ۱۲۹۲ اراضی بیرون دروازه یوسف آباد به مساحت ۱۵۰.۰۰۰ مترمربع توسط آمریکایی ها خریداری شد و سال ۱۲۹۴ ساختمانی برای اقامت دکتر «جردن» و خانواده وی در این اراضی راه اندازی شد.
سه سال بعد، اولین ساختمان شبانه روزی موسوم به تالار «مک کورمیک» (Maccormick Hall) و یک ساختمان دیگر در نزدیکی منزل دکتر جردن ساخته شد. دلیل ساخت شبانه روزی هم این بود که این مدرسه بیرون دروازه شهر تولید شده بود.
تالار مک کورمیک، کالج آمریکایی ها، تهران
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب